چـــرخ پــیـــونـــد
احداث بزرگراه امام علی (ع) از میان محله‌های شرق تهران از جمله محله‌ی سبلان و جداسازی و شکافی که طی این عملیات عمرانی بزرگ مقیاس در بافت شهری و به تبع آن احتمالا در بافت اجتماعی ایجاد شده، یکی از دغدغه‌های اصلی مدیریت شهری در این محلات است. پیرو این دغدغه ایده‌ی «پیوند» بین دو سوی بزرگراه مطرح و از فعالین امر درخواست شد تا برای تحقق این ایده به چاره‌اندیشی و ارائه‌ی طرح‌های پیشنهادی بپردازند.
صورت مساله گرچه توضیح وتشریح نسبتاً دقیقی از دغدغه‌ها، خواسته‌ها، امکانات و وظایف و رسالت متخصصان و مدیریت شهری را مشخص می‌کند، در تعریف مسأله‌ای روشن کم‌توان بود. همین امر، لابراتوار نوآوری شهر آینده را برای مواجهه با این دغدغه به استفاده از فرایند تفکر طراحی (Design Thinking) سوق داد.
فرایند تفکر طراحی، یک متدولوژی طراحی با رویکردی راه حل محور برای حل مسائل است. مزیت این فرایند در حل مسائل پیچیده‌ایست که به درستی تبیین نشده‌اند، یا اساساً اطلاعی از آن‌ها وجود ندارد. در این متد، با به رسمیت شناختن نیازهای افرادی که به نحوی با مسأله در ارتباطند، بازتعریف مسأله به انواع روش‌های انسان محور، تولید ایده‌های متعدد در جلسات طوفان فکری، و اصطلاحاً دست به کار شدن برای حل مسأله با استفاده از طراحی و پیاده‌سازی نمونه آزمایشی و آزمون آن در شرایط واقعی است. فرایند تفکر طراحی شامل پنج مرحله به شکل زیر است. برای ارائه‌ی یک راه‌حل پیشنهادی، تاکید شهر آینده بر ۳ مرحله‌ی اولیه است و در کنار آن به روشن ساختن ادامه‌‌ی مسیر نیز پرداخته می‌شود.
1. همذات‌پنداری
در این مرحله اعضای تیم لابراتوار نورآوری شهر آینده سعی کردند تا حد زیادی ذهنیت خود را به چیستی محله‌ی سبلان و محلات مجاور آن نزدیک کنند. این کار در گام اول از طریق مرور و پایش اخبار با کلید واژه‌ی محلات سبلان، وحیدیه، لشگر و تسلیحات، و گپ و گفت با افرادی که به نحوی سابقه کار یا سکونت در این محله را داشتند صورت گرفت.
پس از آن، اعضای تیم به میان مردم رفتند و با مصاحبه و گفتگو با اهالی محله سعی کردند تا به مسائل مبتلا به محله به کمک تجربه‌ی زیسته‌ی خود مردم نزدیک شوند. در این راستا، 24 مصاحبه در طول سه روز در این محله انجام شد. تلاش بر این بود تا پراکندگی نقاطی که در آن‌ها با مردم گفتگو می‌شود به صورت متوازن در هر دو حاشیه بزرگراه پراکنده باشد و همچنین ترکیب نسبتا متوازنی از گروه‌های سنی و جنسی در این مصاحبه‌ها مورد توجه قرار گرفتند. نقشه‌ی تعاملی زیر، موقعیت گفتگوها، ترکیب سنی و جنسی افراد مصاحبه‌شونده و محتوای مصاحبه‌ها را مشخص می‌کند.
2. تعریف مساله
در طول این مرحله، با کنار هم گذاشتن داده‌های مرحله‌ی قبل، مشاهدات تحلیل و با هدف تعریف مسائل محوری که تیم تا آن مرحله شناسایی کرده جمع بندی شد. مسأله معمولا در قالب یک بیانیه انسان محور و منطبق بر نیازهای کاربران اصلی طرح می‌شود.
این مرحله، به تیم طراحان کمک می‌کند تا با تصویری روشن از موضوع مواجه شده و به تناسب آن به ابزار مناسب مجهز شوند. برای مثال در جریان تهیه این پروپوزال، در امتداد مرحله قبل،. سپس با طرح پرسش‌هایی همچون «چگونه می‌توان شأن اجتماعی درخور و ایده‌آل ساکنان محله را ایجاد کرد؟» یا «چطور می‌توان امنیت را به محله بازگرداند؟» که برخواسته از مسائلی است که با حضور در محل و گفتگو با ساکنان شناسایی شده، جهت‌گیری مشخصی برای گام برداشتن در مراحل بعدی به دست آمد.
3. ایده‌پردازی
در مرحله سوم، تیم طراحی آماده‌ی ایده‌پردازی است. در دو گام قبلی درک و دریافت قابل توجهی (به فراخور زمان) از کاربران و نیازهایشان به دست آمده و مشاهدات تیم نیز تحلیل و طبقه بندی شده و به بیان مسأله منتهی شده است. به همین پشتوانه، تیم طراحی می‌تواند خارج از قالب‌های معمول و از زوایای جدیدی به مسأله فکر کند. تکنیک‌های مختلفی برای انجام این مرحله وجود دارد. آنچه مهم است تعدد ایده‌ها در فاز اول است که بتواند در طول این مرحله مورد بحث و توسعه قرار گیرد.
در ابتدا گروه طراحی به یک مجموعه از ایده‌ها دست پیدا کرد.
4. چرخ پیوند
#خدمات_مطلوب_متحرک
ایده‌ی منتخب گروه طراحان برای پیشنهاد به مدیریت شهری، چرخ پیوند نام دارد.
چرخ پیوند یک سرویس مبتنی بر وسایل نقلیه‌ای است که برای ارائه‌ی خدمات مطلوب در سطح شهر تغییر ماهیت یافته‌اند. گروه طراحان متوجه شدند که خدمات شهری متنوع و مطلوب در این محلات، یا اساسا وجود ندارند یا برای تمامی گروه‌های اجتماعی قابلیت دسترسی یکسان ندارند. طراحان چند دسته از چنین خدمات مطلوب و متحرکی را پیشنهاد داده‌اند.
رستوران و اغذیه که در سطح شهر در حال رونق یافتن هستند.
تعمیرات ضروری و خرد که از سفرهای شهری بی‌مورد می‌کاهد و باعث اشتغال‌زایی محلی می‌شود.
چای و قهوه که علاوه بر اشتغال‌زایی باعث بهبود روابط اجتمایی نیز می‌شود.
فضای بازی کودکان باعث افزایش روحیه‌ی شادی و امنیت در محلات می‌شود و به بهبود وضعیت اجتماعی کمک می‌کند.
اغذیه‌ی خانگی با محوریت اشتغال‌زایی زنان که باعث حضور فعال زنان در عرصه‌ی فعالیت اقتصادی می‌شود.
کافه‌ها می‌توانند به گسترش فرهنگ نسل جدید و هویت‌یابی آن‌ها کمک کنند.
متولیان چرخ پیوند می‌توانند با توجه به مسائل مختلفی که در ذهن دارند نسبت به چیدمان و انتقال این خدمات اقدام کنند.
متولیان چرخ پیوند می‌توانند با توجه به مسائل مختلفی که در ذهن دارند نسبت به چیدمان و انتقال این خدمات اقدام کنند.
چرخ پیوند در واقع یک کسب و کار است که علاوه بر سود‌آوری مالی به افزایش کیفیت زیست شهروندان این محلات نیز کمک می‌کند. اولویت اول متولیان این کسب و کار باید تمرکز بر افزایش دسترسی محلی به خدمات، ایجاد حس هویت و امنیت در محلات، و اشتغال‌زایی برای ساکنین محله باشد.
به باشگاه شهرآینده بپیوندید ...
لابراتوار ما
تهران، میدان هروی، خیابان وفامنش، بلوار آزادی، پلاک 45